Επιτέλους επαναχρησιμοποίηση!

Η Κοινή Υπουργική Απόφαση για τον «Καθορισμό μέτρων, όρων και διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» αποτελεί ένα σημαντικό βήμα τόσο ως προς την προστασία του περιβάλλοντος, όσο και ως προς την κάλυψη των αυξημένων αναγκών σε νερό. Είναι ακόμα σημαντικότερο αν αναλογιστούμε ότι μετατρέπουμε ένα ρύπο σε «νέο» φυσικό πόρο.

Ιδιαίτερα στις νησιωτικές περιοχές, αναμένεται να υπάρξει περιορισμός στην υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων, που έχει ως αποτέλεσμα τη σημερινή υποβάθμιση τους (υφαλμύρυνση). Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι με την παρούσα ΚΥΑ καταργούνται επιτέλους οι απαρχαιωμένες και επιβλαβείς για το περιβάλλον ρυθμίσεις της Υγειονομικής Διάταξης Ε1β/221/1965 (B΄ 138), που επέτρεπε (μέχρι και σήμερα) την υπεδάφια διάθεση ανεπεξέργαστων ή μερικώς επεξεργασμένων λυμάτων στο έδαφος.
Παράλληλα, η νέα ΚΥΑ δημιουργεί προοπτικές υλοποίησης επενδύσεων στις περιοχές που θα προχωρήσουν στην επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων, αφού μέσω του σχεδιασμού και της ολοκλήρωσης νέων έργων, την προώθηση της καινοτομίας και την ανάπτυξη βελτιωμένων τεχνολογιών για τον καθαρισμό του νερού, θα υπάρξουν επενδύσεις στο συγκεκριμένο τομέα και θα δημιουργηθούν νέες «πράσινες» θέσεις εργασίας, που θα απαιτούν μάλιστα και εξειδικευμένο προσωπικό.
Ταυτόχρονα θα έχουμε εξοικονόμηση εκατομμυρίων ευρώ που σήμερα σπαταλούνται για την μεταφορά νερού σε άνυδρες περιοχές, όπως σε πολλά νησιά στα οποία, ενδεχομένως, η επαναχρησιμοποίηση λυμάτων θα έπρεπε να αποτελεί μονόδρομο. Θα συμβάλλει επίσης στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων, όπως η γεωργία με την αύξηση και επέκταση των αρδευόμενων εκτάσεων. Ιδιαίτερα στη γεωργία, η άρδευση με επεξεργασμένο νερό έχει συμβάλλει στη μείωση της χρήσης λιπασμάτων, αφού το νερό διαθέτει ήδη χρήσιμα θρεπτικά συστατικά, φώσφορο και άζωτο, κ.ά. Να σημειωθεί επίσης ότι οι τουριστικές περιοχές θα αποκτήσουν και ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, δεδομένου ότι πολλοί επισκέπτες πλέον ερευνούν και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των τόπων προορισμού που επιλέγουν και η επαναχρησιμοποίηση αποτελεί σημαντική παράμετρο.
Παρ’ όλα αυτά δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε και κάποια ζητήματα που ανακύπτουν και αφορούν κυρίως την εμπειρία από τη μέχρι σήμερα λειτουργία των βιολογικών καθαρισμών, όπου αυτοί υπάρχουν. Η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων απαιτεί πολύ αυστηρούς ελέγχους και δεν αφήνει περιθώρια αστοχίας. Πέραν των διαδικασιών και των τεχνολογιών που θα πρέπει να εφαρμοστούν και να διασφαλίζουν τη διακοπή παροχής επεξεργασμένου νερού σε περίπτωση αστοχίας, θα πρέπει να διενεργούνται αυστηροί έλεγχοι. Είναι ορθό ο φορέας που λειτουργεί την εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων να είναι υπεύθυνος για τη διενέργεια των ελέγχων, εντούτοις είναι απαραίτητο να διενεργούνται τακτικοί έλεγχοι από κρατικά όργανα και ανεξάρτητα εργαστήρια για να διασφαλίζεται τόσο η ασφάλεια των χρηστών, έμμεσων και άμεσων, όσο και του περιβάλλοντος.
Είναι σημαντικό επίσης να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις και να δοθούν συγκεκριμένα κίνητρα, χρηματοδοτικά εργαλεία αλλά και οικονομικά οφέλη στους φορείς που θα υλοποιήσουν τέτοια προγράμματα. Ιδιαίτερα στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και συγκεκριμένα στις ΔΕΥΑ που είναι οι κύριοι υπεύθυνοι αυτή τη στιγμή για τη λειτουργία των μονάδων επεξεργασίας λυμάτων, πολλώ δε μάλλον υπό τη σημερινή οικονομική συγκυρία. Παράλληλα, θα πρέπει να οριστεί ο τρόπος τιμολόγησης των επεξεργασμένων λυμάτων. Η λογική της παροχής πολύ φτηνού ή εντελώς δωρεάν νερού, ιδιαίτερα στην άρδευση, έχει συχνά αρνητικές συνέπειες (για παράδειγμα υπερβολική άρδευση με αποτέλεσμα την καταστροφή της παραγωγής).
Τέλος, είναι πολύ σημαντική και απαραίτητη για την επιτυχία οποιουδήποτε προγράμματος επαναχρησιμοποίησης λυμάτων, η έγκαιρη ενημέρωση και εκπαίδευση τόσο των χρηστών όσο και του ευρύτερου κοινού. Χωρίς την πρότερη ενημέρωση και κυρίως χωρίς συμμετοχικές διαδικασίες διαβούλευσης, όπου οι πολίτες θα μπορούν να θέσουν τα ζητήματα που τους απασχολούν και να παίρνουν απαντήσεις στα ερωτήματα τους, δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει κανένα πρόγραμμα, όσο καλής ποιότητας και αν είναι το επεξεργασμένο νερό.